Bình Than trong di sản tư liệu thế giới - Mộc bản Triều Nguyễn

Hơn 700 năm trước, hội nghị Bình Than gồm các vương hầu, quý tộc và tướng lĩnh cao cấp của triều Trần được diễn ra để bàn kế sách kháng chiến khi quân Nguyên Mông sang xâm lược Đại Việt lần thứ 2. Trong kho Mộc bản triều Nguyễn còn lưu những bản khắc nói về hội nghị Bình Than cũng như địa danh lịch sử này.

Theo Mộc bản sách Khâm định Việt sử thông giám cương mục, quyển 7, mặt khắc 26, hội nghị Bình Than được ghi lại như sau: “Tháng 10, mùa đông, có tin ở ngoài biên báo về kinh rằng: nhà Nguyên đem quân sang nước ta. Nhà vua ra bến đò Bình Than... hội họp vương hầu trăm quan lại để bàn kế đánh giữ”. Tại hội nghị, vua Trần Nhân Tông và Thượng hoàng Trần Thánh Tông quyết định trao quyền tổng chỉ huy quân đội cho Trần Quốc Tuấn. Sự kiện này cũng giúp chúng ta nhớ lại câu chuyện về võ tướng trẻ tuổi Hoài Văn Hầu Trần Quốc Toản bóp nát quả cam vì không được dự bàn hội nghị.

Mộc bản sách Khâm định Việt sử thông giám cương mục, quyển 7, mặt khắc 26

Năm Giáp Thân (1984), vua Trần Nhân Tông hạ lệnh cho Hưng Đạo Vương chia quân đóng giữ bến Bình Than.

Mộc bản sách Đại Việt sử ký toàn thư, quyển 5, mặt khắc 44

Lược dịch: Mùa thu, tháng 8, Hưng Đạo Vương điều các quân của vương, hầu, duyệt binh lớn ở Đông Bộ Đầu, chia các quân đóng giữ Bình Than và những nơi xung yếu khác.

Dấu ấn về địa danh Bình Than cũng được khắc họa rõ nét trong tác phẩm “Bình Ngô Đại Cáo” (theo Mộc bản sách Đại Việt sử ký toàn thư, quyển 10, mặt khắc 51).

Lược dịch

... Đô đốc Thôi Tụ lê gối xin đầu hàng,

Thượng thư Hoàng Phúc trói mình đành chịu bắt.

Lạng Giang, Lạng Sơn thây chất đầy đường,

Xương Giang, Bình Than máu trôi đỏ nước...

Như vậy, qua các trang tư liệu Mộc bản triều Nguyễn chúng ta càng hiểu hơn về địa danh, hội nghị Bình Than - nơi ghi dấu sự đồng lòng của vua tôi nhà Trần cùng quyết tâm của quân dân Đại Việt quét sạch vó ngựa Nguyên Mông, là chứng tích về một thời Hào khí Đông A chống giặc ngoại xâm oanh liệt của cha ông ta cho hậu thế mai sau. Đó là bài học lịch sử còn nguyên giá trị về tinh thần “vua tôi đồng tâm”, “anh em hòa thuận”, “cả nước góp sức”, “nơi sức dân làm kế sâu gốc bền rễ” trong dựng nước và giữ nước của dân tộc ta.

Ngoài tư liệu Mộc bản về Bình Than, Trung tâm Lưu trữ lịch sử Bắc Ninh đang lưu giữ nhiều tư liệu ảnh Mộc bản, Châu bản về những dấu mốc lịch sử Bắc Ninh từ sơ sử cho đến Triều Nguyễn, các di tích khác gắn liền với cội nguồn dân tộc và lưu danh những người con ưu tú của Bắc Ninh từ những bậc đế vương có công khai mở nền văn minh Đại Việt đến những anh hùng, hào kiệt, danh nhân tiêu biểu. Cùng với đó là hơn 70 bức ảnh về phong cảnh, đời sống sinh hoạt của người dân Bắc Ninh thời kỳ trước năm 1945.

Các tập thể, cá nhân có nhu cầu nghiên cứu, thăm quan khối tư liệu ảnh trên, liên hệ Trung tâm Lưu trữ lịch sử trực thuộc Sở Nội vụ, đường Lê Hồng Phong, phường Kinh Bắc, thành phố Bắc Ninh (Số điện thoại liên hệ: 0222.3.821.690) để được phục vụ thuyết minh, hướng dẫn tận tình, chu đáo vào các ngày từ thứ 2 đến thứ 6 trong tuần