Vua Lý Cao Tông qua tư liệu Mộc bản triều Nguyễn

Lý Cao Tông (1173 - 1210) là vị hoàng đế thứ bảy của triều đại nhà Lý nước Đại Việt. Ông trị vì từ năm 1175 đến khi qua đời năm 1210.

“Lý Cao Tông, tên là Long Trát, là con thứ của vua Lý Anh Tông”. Ông còn tên gọi khác là Lý Long Cán. Khi mới lên 2 tuổi, ông được đưa lên ngôi. Ban đầu, người con trưởng của vua Lý Anh Tông là Long Xưởng được lập làm Hoàng thái tử. Nhưng vì con trưởng Long Xưởng phạm tội đại nghịch nên bị Vua phế chức, hạ làm thứ dân và bắt giam vào tháng 9 năm Giáp Ngọ (1174). Tháng 7 năm Ất Mùi (1175) vua ốm nặng, hoàng hậu vào cung xin lập Lý Long Xưởng trở lại ngôi Thái tử. Vua khước từ nói rằng: “Làm con bất hiếu còn trị dân sao được”. Trước khi mất, Lý Anh Tông lập di chiếu truyền ngôi cho con thứ là Lý Long Cán và cử Thái úy Tô Hiến Thành giúp công việc quốc gia. Mộc bản sách Ngự chế Việt sử tổng vịnh tập, quyển 1, mặt khắc 32 cũng ghi lại sự việc được lựa chọn làm thế tử của vua Lý Cao Tông: “Khi đế mới lên 2 tuổi, lúc bấy giờ mới có người trong nội cung bồng đế ra. Đế thấy vua Anh Tông đội khăn, đế khóc mà đòi mang khăn. Vua Anh Tông chưa kịp trao khăn cho, thì đế càng khóc dữ. Vua cha mới cởi khăn mà đội lên đầu cho đế, đế bèn cười lớn. Vua Lý Cao Tông mới sách lập đế làm tự quân”.

Mộc bản sách Ngự chế Việt sử tổng vịnh tập, quyển 1, mặt khắc 32 - Vua Lý Cao Tông

Lý Cao Tông ở ngôi được 35 năm. Trong suốt thời gian trị vì của vua Lý Cao Tông đã chứng kiến sự suy yếu không thể vực dậy của nhà Lý do lối ăn chơi hưởng lạc của vua. Mặc dù, khi còn nhỏ vua Lý Cao Tông là người ngoan lành, song khi lớn lên bắt đầu trực tiếp cầm quyền trị nước lại sinh ra ham mê săn bắn, chính sự pháp luật không rõ ràng, vơ vét của dân xây nhiều cung điện, bắt trăm họ xây dựng phục dịch nên trộm cướp nổi lên khắp nơi. Sách Đại Việt sử lý toàn thư chép: “Vua chơi bời không điều độ, hình chính không rõ ràng, giặc cướp như ong, đói kém liền năm, cơ nghiệp nhà Lý từ đấy suy kém...” (1). Thời kỳ của vua Lý Cao Tông đánh dấu sự suy tàn không thể vực dậy của nhà Lý hay còn gọi là Cao Tông Trung Suy.

Các tập thể, cá nhân có nhu cầu nghiên cứu, thăm quan khối tư liệu Mộc bản triều Nguyễn về vua Lý Cao Tông, liên hệ Trung tâm Lưu trữ lịch sử trực thuộc Sở Nội vụ, đường Lê Hồng Phong, phường Kinh Bắc, thành phố Bắc Ninh (Số điện thoại liên hệ: 0222.3.854.577) để được phục vụ thuyết minh, hướng dẫn tận tình, chu đáo vào các ngày từ thứ 2 đến thứ 6 trong tuần.

Tài liệu tham khảo:

(1):  Đại Việt sử ký toàn thư